Antropopresja - wpływ działalności człowieka (zwłaszcza przemysłowej, a także rolniczej, turystyki itp.) na środowisko (np. zanieczyszczenie wód, zakwaszenie gleb) i ekosystemy, powodujący zaburzenia ich funkcjonowania (np. zamieranie lasu) oraz zmiany składu gatunkowego.
Biocenoza - zbiór populacji roślinnych (fitocenoza), zwierzęcych (zoocenoza) i drobnoustrojów glebowych żyjących w określonej przestrzeni czyli środowisku fizycznym (siedlisku, biotopie), tworzący układ samoregulujący się (homeostaza) i będący w stanie dynamicznej równowagi.Biocenoza charakteryzuje się biomasą, produktywnością i uporządkowaną strukturą: przestrzenną, gatunkową, troficzną (pokarmową, łańcuch pokarmowy). Naruszenie równowagi biocenotycznej może wywołać niekorzystne reperkusje, np. masowe pojawienie się owadów, szkodników drzew.
Biomasa - całkowita ilość żywej materii organicznej (najczęściej wyrażana w g suchej masy/m2 czyli tzw. masa bezwodna, zaś inną jednostką są g świeżej masy tzn. naturalnej masy organizmów) w danej biocenozie, czy biotopie.Biomasa w przeliczeniu na węgiel organiczny lub w jednostkach enegrii pozwala określić ilość materii organicznej wytworzonej przez populację lub wielogatunkowy zespół organizmów w danej przestrzeni co w badaniach ekologicznych, stanowi podstawę obliczenia produkcji biocenozy.
Ekosystem (biogeocenoza, system ekologiczny) - wycinek biosfery, obejmujący wszystkie organizmy żyjące na danym obszarze (biocenoza) wraz z fizycznym środowiskiem, które powiązane są ze sobą procesami przepływu energii i obiegu materii.
Przepływ materii przez ekosystem
Przepływ energii przez ekosystem
Podstawowymi czynnikami biotycznymi, warunkującymi istnienie wymienionych procesów w ekosystemie są rośliny zielone - producenci, zwierzęta - konsumenci oraz grzyby i bakterie (a także niektóre zwierzęta) - destruenci. Grupy te tworzą strukturę troficzną, tzn. kolejność organizmów zjadających i zjadanych, w postaci łańcucha pokarmowego.
Grupa (poziom) producentów buduje ze związków nieorganicznych drogą fotosyntezy organiczne substancje pokarmowe, tzn. materię pierwotną, która zjadana przez konsumentów zostaje przekształcona w materię wtórną.
Konsumenci dzielą się na trzy grupy: konsumentów pierwszego rzędu (konsumentów pierwotnych lub fitofagów, tzn. roślinożerców), konsumentów drugiego rzędu (konsumentów wtórnych, zoofagów, tzn. drapieżców) i konsumentów trzeciego rzędu (nie zjadanych przez innych drapieżców). Destruenci są "wąskim gardłem" ekosystemu - przekształcają substancję nieorganiczną w organiczną (sole mineralne, mineralizacja), co prowadzi do zamknięcia obiegu materii. Uszkodzenie tego poziomu troficznego (np. wskutek antropopresji) prowadzi do zalegania nie rozłożonej materii organicznej i unieruchomienia pierwiastków mineralnych, co prowadzi do "głodu" roślin.
Ekologiczna nisza - Całokształt czynników, o które dany gatunek konkuruje (konkurencja biologiczna) z innymi gatunkami w obrębie biocenozy tj. światło, miejsce, pokarm itp. Nisza ekologiczna określa pozycję danego gatunku w biocenozie.
Ekologiczne czynniki - Czynniki abiotyczne i biotyczne (np. konkurencja biologiczna, konkurencja międzygatunkowa i konkurencja wewnątrzgatunkowa) środowiska wpływające na rozmieszczenie organizmów w biocenozach lub ogólnie na kuli ziemskiej, rozpatrywane jako czynniki ograniczające ich rozwój. Wśród czynników abiotycznych wyróżnia się trzy klasy:
1) klimatyczne (temperatura i wilgotność powietrza, wiatr, itp.)
2) fizjograficzne lub orograficzne (właściwości powierzchni Ziemi)
3) edaficzne czynniki (właściwości gleby)
Często ścisłe rozgraniczenie czynników ekologicznych nie jest możliwe ze względu na różnorodne związki zachodzące pomiędzy nimi, np. urzeźbienie wpływa na klimat lokalny (mezoklimat) i glebę, także organizmy modyfikują właściwości gleb. Niekiedy brak jednego czynnika ekologicznego może być zastępowany przez inny, łatwo dostępny, np. nawożenie azotem łąk, kompensuje częściowo niedobór wody.
Edaficzne czynniki - to cechy gleby od których zależy panujące w niej życie. Są to więc właściwości gleby:
1) fizyczne tj. struktura, wilgotność, temperatura,
2) chemiczne tj. kwasowość, pH, zawartość soli mineralnych i innych związków,
3) biologiczne tzn. zespół organizmów zamieszkujących glebę.
Katastrofa ekologiczna (ekologiczna klęska) - Drastyczne zmiany środowiska abiotycznego (abiotyczna sfera) i związanych z nim biocenoz na dużym obszarze, wywołane czynnikami naturalnymi - klęski żywiołowe (np. pożary, powodzie, susze, huragany, cyklony, wybuchy wulkanów, ale też lokalny masowy rozwój pasożytów, szkodników itp.) lub pod wpływem działalności człowieka - katastrofy antropogeniczne (antropopresja).
Siedlisko ( biotop, habitat) - W ekologii zespół czynników abiotycznych środowiska tworzący warunki bytowania danego organizmu. Dla roślinnych organizmów lądowych pojęcie siedliska (ekotopu) obejmuje przede wszystkim chemizm i uwilgotnienie gleby (edafotop) oraz klimat lokalny (klimatop). W ujęciu szerszym typ biocenozy i charakterystyczne warunki środowiska, w których żyje organizm (biotop). W danym siedlisku można wyróżnić tzw. mikrosiedliska różnych gatunków, np. w poszczególnych częściach zbiornika wodnego żyją różne gatunki ryb. Przykłady siedlisk: potok górski (siedlisko pstrąga), skały (siedlisko roślinności górskiej), ocean (siedlisko rekinów).
Sozologia - dziedzina wiedzy opisująca zmiany w środowisku przyrodniczym (np. zanieczyszczenie wód, powietrza i gleby), zachodzące zwłaszcza pod wpływem czynników postępu technicznego (antropopresja) i sposoby zapewniające trwałość jego użytkowania, korzystająca z metod badań ochrony środowiska i nowocześnie ujmowanej geografii. Twórcą terminu (1962) jest W. Goetel.
Środowisko - ogół elementów przyrodniczych ożywionych (świat zwierzęcy i roślinny) i nieożywionych (w szczególności powierzchnia Ziemi łącznie z wodą, glebą, kopalinami i powietrzem), a także krajobraz, naturalny bądź też użytkowany i zmieniany przez człowieka. W węższym znaczeniu zespół czynników abiotycznych i biotycznych, w którym żyje dany organizm (nisza ekologiczna, siedlisko). Wzajemność oddziaływania na siebie środowiska i żywego organizmu stwarza tzw. warunki środowiskowe. Dane srodowisko (np. wodne, lądowe) może wpływać hamująco lub stymulująco na rozwój określonych gatunków.