STRONA GŁÓWNA
KSIĘGA GOŚCI
MOJE ŻYCIE W
RODZINIE
(Płakałam, nie
potrafiłam zebrać myśli...)
GALERIA ZDJĘĆ
/troszkę moich
fotografii/
O mojej chorobie
Dziecko niepełnosprawne w rodzinie
Praca
rewalidacyjna z dzieckiem z ZD
Przeżycia emocjonalne rodziców
Ciekawe
linki
Kontakt
- Ciekawe tematy:
- /nowe/
Charakterystyka rozwoju dziecka w
młodszym wieku szkolnym
Rozwój motoryczny, ruch rozwijający
– metoda Weroniki
Sherborne
Psychospołeczny rozwój dziecka
upośledzonego umysłowo
1. Akceptacja
Termin „akceptacja” jest często używany zarówno w literaturze naukowej, jak i języku potocznym. „Słownik języka polskiego” podaje, iż akceptacja oznacza „przyjęcie czegoś, zgodę na coś, uznanie, zatwierdzenie, aprobatę …” Zacytowane ujęcie wskazuje, że akceptując kogoś przyjmujemy go takim jakim jest.
Dziecko należy akceptować takim jakie ono jest. Akceptację uważa się za podstawową potrzebę dziecka dla jego prawidłowego rozwoju. Dziecko całkowicie odtrącone nie ma nic lub bardzo niewiele do zyskania, opanowując gniew i agresję wywołaną frustracją. Pod pojęciem akceptacji rodzicielskiej dzieci niepełnosprawnych rozumie się przyjęcie dzieci takimi, jakie one są, dostrzeganie ich zalet i możliwości rozwojowych przy jednoczesnym liczeniu się z brakami i ograniczeniami. Sposób spostrzegania kalectwa przez rodziców wiąże się nierozerwalnie ze sposobem jego przeżywania i reagowaniem na nie, kształtując wszystko co nazywa się „postawami emocjonalnymi wobec kalectwa”.
Procesowi akceptacji dziecka niepełnosprawnego przez rodziców towarzyszą duże opory wewnętrzne. Rodzicom na ogół trudno pogodzić się z myślą, że ich dziecko jest niepełnosprawne. Stopień upośledzenia, rodzaj choroby - mają duży wpływ na to, jak rodzice patrzą na inwalidztwo. Właśnie dlatego akceptacja jest najważniejsza, ponieważ bez niej rodzice nie są w stanie wychować dziecka. Z kolei wychowanie jest czynnikiem decydującym o tym, jak dziecko będzie rozwiązywać swoje problemy, patrzeć na samego siebie, jak będzie przystosowywać się do swojego kalectwa. To, jak dziecko poradzi sobie w życiu ze swoim upośledzeniem zależy od tego, jak nauczy się na nie patrzeć od wczesnego dzieciństwa.
Dzieci niepełnosprawne każdego rodzaju, a szczególnie dzieci umysłowo upośledzone, mają nasiloną potrzebę uzyskiwania społecznej akceptacji. W wyniku tego ich uwaga jest skupiona na rodzicach, osobach, niż na realizowanych czynnościach. Powoduje to szczególny rodzaj zależności między przebiegiem procesów kognitywnych dziecka, a jego więzią emocjonalną z rodzicami. Więź ta, jeżeli jest silna i zarazem podporządkowująca, może blokować rozwój intelektualny dziecka. Jeżeli natomiast jest słaba może doprowadzić do zaburzeń w zachowaniu, gdyż dziecko żądne akceptacji, która jednak nie jest wsparta pozytywnym uczuciem, będzie poszukiwało akceptacji opartej choćby o emocje negatywne np. poprzez agresję, zachowanie błaznujące i inne formy zwracania na siebie uwagi. U dziecka, w takiej sytuacji, mogą w dalszej konsekwencji rozwinąć się trudności odróżniania tego co dobre, a co złe - gdyż brak mu stabilnych punktów odniesienia, opartych o związek akceptacji z miłością.
2. Szacunek dla samego siebie.
Ogromne znaczenia w wychowaniu rodzinnym dzieci niepełnosprawnych ma szacunek do samego siebie, dziecka niepełnosprawnego. Szacunek do siebie, powiązany u dzieci zazwyczaj z podziwem dla swoich dokonań i wzmacniany przez rodziców kształtuje się u dzieci niepełnosprawnych z trudem i to pomimo miłości rodziców i korzystnych oddziaływań wychowawczych. Dziecko bowiem stosunkowo wcześnie ocenia siebie poprzez porównywanie z innymi dziećmi i porównania te wypadają często na jego niekorzyść,
Szacunku do samego siebie nie można dziecka nauczyć. W wychowaniu rodzinnym muszą być po prostu stworzone odpowiednie warunki, aby dziecko mogło siebie pozytywnie oceniać, pomimo swych ograniczeń. Takim podstawowym warunkiem jest uczenie dziecka porównań z uprzednimi własnymi osiągnięciami, a nie osiągnięciami cudzymi.
3. Rola rodziny w zaspokajaniu potrzeb psychicznych dziecka.
Prócz akceptacji i potrzeby szacunku dla samego siebie, istnieje pewna grupa potrzeb nadrzędnych, których zaspokajanie jest niezbędne dla rozwoju osobowości i prawidłowego funkcjonowania jednostki. Są to potrzeby psychospołeczne, które w okresie dzieciństwa realizowane są przede wszystkim w rodzinie. Są to:
· potrzeba akceptacji przez rodziców i pewność, że są oni z dziecka zadowoleni,
potrzeba kontaktów z innymi dziećmi (niepełnosprawnymi i pełnosprawnymi)
potrzeba opieki, pomocy a równocześnie zapewnienie samodzielności,
potrzeba niezależności,
potrzeba uznania - mimo inności - normalności dziecka.
Realizacja tych potrzeb pełni szczególną rolę w rywalizacji psychicznej i społecznej dziecka. Szczególne znaczenie ma dla niego przekonanie, że jest przez rodziców kochane i stanowi dla nich źródło zadowolenia. Od tego bowiem przekonania zależy jego poczucie własnej wartości, stosunek do otoczenia, aspiracje i perspektywy dalszego rozwoju.
4. Warunki rewalidacji a postawy rodziców.
Stosunek rodziców do dziecka jest tym, co wpływa na jego wyobrażenie o sobie samym i na jego samoocenę. Na przebieg rewalidacji i rozwoju dziecka, dominujący wpływ ma rodzinna atmosfera. Los dzieci niepełnosprawnych uzależniony jest ponadto od poczucia odpowiedzialności rodziców. Rodzice oczekują od specjalistów diagnozy i pomocy, wczesnej interwencji zapobiegającej pogłębianiu się pierwotnego defektu i występowania konsekwencji mu towarzyszących.
Wśród środowisk rodzinnych dzieci niepełnosprawnych badania wykazały szereg czynników ujemnych:
1) warunki życia rodzinnego
zaburzona struktura rodziny
przestępczość
nadużywanie alkoholu przez rodziców
2) system wychowawczy
niedostateczna opieka
nadmierne lub niedostateczne wymagania
surowe kary za wykroczenia
3) stosunki emocjonalne w rodzinie
brak spójności emocjonalnej między rodzicami a dzieckiem
wrogość lub obojętność rodziców ujawnione w stosunku do dziecka
Błędem wychowawczym są nadmierne lub niedostateczne wymagania w stosunku do dziecka niepełnosprawnego. Błąd ten jest związany z niewłaściwą oceną możliwości dziecka, to znaczy z niedocenianiem, bądź przecenianiem go. Niedocenianie możliwości dziecka prowadzi często do nadopiekuńczości, wyręczania go we wszystkich czynnościach. Taka nadmiernie chroniąca, protekcyjna postawa wobec dziecka utrudnia mu przystosowywanie się do środowiska. Negatywne skutki może wywołać przecenianie możliwości dziecka. Nie wszyscy rodzice są w stanie zaakceptować fakt, że dziecko, z którym wiązali jakieś plany, nie będzie w stanie ich zrealizować i żądają od dziecka wysiłków przekraczających jego możliwości.
5. Potrzeba kontaktu i akceptacji poza domem.
Problem wejścia w nowe środowisko może okazać się dla dziecka bardzo trudny. Przyzwyczajone do jakiejś niewielkiej grupy - w której czuje się znane, akceptowane i bezpieczne - będzie odczuwać silny lęk przed obcymi. Bardzo może wówczas pomóc ktoś już znany i bliski, kto je wprowadzi w nowe środowisko. Silny lęk potwierdzony przez niemiłe wrażenia, daje w rezultacie silne uwarunkowanie ujemne. Uczy w trwały sposób reakcji unikania.
U dziecka akceptowanego przez rodzinę już we wczesnym okresie życia wytwarza się trwałe poczucie bezpieczeństwa - tak zwana „ufność podstawowa”. Ufność ta jest potrzebna każdemu dziecku, a dziecku niepełnosprawnemu szczególnie, ponieważ spotyka je w życiu więcej trudności, przeszkód i załamań oraz częściej jest odrzucane przez innych ludzi. Nie zaspokojona w pełni potrzeba bezpieczeństwa człowieka niepełnosprawnego może objawić się lękiem przed własną niezaradnością w nowej sytuacji albo przed ludzką drwiną. Przy słabym poczuciu bezpieczeństwa wysuwa się na pierwszy plan, w poczynaniach dziecka, dążenie do zdobycia jak największej informacji o rzekomym zagrożeniu i dążenie do zabezpieczenia sobie „zaplecza”. A więc wiele niepotrzebnych pytań, unikanie samodzielnych akcji oraz wzywanie pomocy bez koniecznej potrzeby. Doskonałą okazją do przezwyciężenia takich lękowych blokad jest zabawa, angażująca dziecko emocjonalnie i stwarzająca klimat rozluźnienia i swobody.
6. Odpowiedzialność rodzicielska.
W odpowiedzialności rodzicielskiej wobec dzieci niepełnosprawnych, rozumianej jako dobrowolne podjęcie lub przyjęcie na siebie konsekwencji niepowodzeń, istotne znaczenie ma wiedza o własnościach, rozbieżnościach rozwoju poszczególnych funkcji psychicznych lub fizycznych, a także poznanie tych cech niepełnosprawności jakie ujawniają się lub ujawnią w ich zachowaniach. Na ogół rodzice są całkowicie zdecydowani na wykonanie swoich zobowiązań wobec dziecka, niekiedy jednak przyjmują postawę obarczenia a nawet sprzeciwu przed przyjęciem wyzwania odpowiedzialności.
Na podstawie badań empirycznych można wyróżnić pięć typów określających poziomy odpowiedzialności rodzicielskiej:
1. rodzice czują się w pełni odpowiedzialni za rozwój, opiekę i wychowanie dziecka, znając jego możliwości i ograniczenia, współtworzą osiągnięcia, dziecko jest równoprawnym partnerem życia rodziny.
2. rodzice wykazują pewien niedorozwój poczucia odpowiedzialności - dziecko niepełnosprawne jest w hierarchii znaczeń i wartości rodzinnych umieszczone zbyt wysoko.
3. rodzice mają zbyt wygórowane aspiracje i wymagania w stosunku do dziecka, wytwarzając przez to dodatkowe trudności, zahamowania i bariery.
4. rodzice są zbyt ambiwalentni w różnych sytuacjach, dziecko nie wie jak „samoregulować” się wobec ich zmiennych nastawień i oczekiwań.
5. rodzice między sobą nie tworzą zgodnego układu współodpowiedzialności, konflikty wynikają z ich braku zrozumienia, akceptacji i uszanowania praw rodzicielskich.
Zaspokojenie potrzeb psychicznych i fizycznych każdego dziecka
niepełnosprawnego jest jednym z podstawowych warunków właściwego rozwoju .
Do potrzeb dziecka, które powinny być zaspokajane w środowisku rodzinnym
należą przede wszystkim potrzeba pewności i poczucie bezpieczeństwa,
potrzeba solidarności i łączności z bliskimi osobami, potrzeba miłości oraz
poznania. Dzieci niepełnosprawne doskonale wiedzą, co im zostało odebrane,
co znaczy być silnym i zdrowym. I wiedzą - niekiedy niesłusznie - że im nic
już nie przywróci pełnej sprawności.
autor: Dawid Góral
|
Moja szkoła
Moje warsztaty
|
